#Zomerleren is ideaal voor activiteiten in de buitenlucht. Je kunt op ontdekkingstocht gaan in de buurt en het kleine leven onder de loep nemen. Hoe pak je dat aan? En op welke manier stimuleer je daarbij de taalontwikkeling van kinderen? Ik neem jullie graag mee naar een voorbeeld van een student van mij van vorig jaar, die destijds lesgaf aan een Gents eerste leerjaar.
Vandaag is ze parkwachter, mijn student. Voor het eerst. Ze gaat dood van de zenuwen, maar niemand ziet het. Het eerste leerjaar gelooft alles.
De parkwachter komt langs in de klas, een parkwachter met jeuk en rekenproblemen. Maar hoe kan ze dan weten hoeveel kriebeldiertjes ze in haar park heeft?
‘Oh, wij gaan tellen!’ roept het eerste leerjaar, ‘maar jij lijkt wel op onze juf, met dezelfde stem!’
‘Ik ben de tweelingzus’, improviseert de parkwachter.
‘Oh, maar dan moeten wij straks wel alles aan de juf vertellen!’ besluit het eerste leerjaar.
Dat was een akkoordje.
De klas telt zolang de juf het straks mag horen.
De kriebeldiertjestellers gaan uitgedost naar buiten.
Potlood en papier, een loep, opengesperde ogen.
‘Een mier! Een mier!’
‘Een vlieg!’
‘Een bed... een... wat de juf zei over pissen!’
‘Oh, juf, hier zitten zót veel mieren!’
Het nagesprek. De parkwachter kijkt gespannen.
‘Ik denk’, zeg ik, ‘dat die parkwachter stiekem een heel goeie juf is.’
‘Echt?’ vraagt ze.
‘Echt, zie maar dat jij blijft spelen.’
‘Ja, nu durf ik dat misschien wel’, glinstert ze.
‘En ben jij nog bang voor kriebeldiertjes?’ vraagt een meisje als ik vertrek.
‘Nee hoor’, zeg ik, ‘dat denk ik niet.’
‘Ik ook niet meer!’ knuffelt ze me.
(Frijns, 2019, p. 174-175)
Betekenisvolle taaltaken
Zo’n parkwachter met rekenproblemen voor wie de kinderen in de bres springen, dat is een voorbeeld van een betekenisvolle taaltaak. Ze gaan aan de slag met een boekje waarin ze noteren welke dieren ze tegenkomen, ze overleggen met elkaar en ze brengen verslag uit aan hun juf. Er zijn nog vele voorbeelden van betekenisvolle taken in de buitenlucht te bedenken. Je kunt een coronaproof buurtfeest organiseren waarvoor je affiches verspreidt. Je kunt op zoek gaan naar de stoerste lezer van de straat. Wie durft te lezen op de gekste plekken? Ondersteboven op een schommel of verstopt achter een struik?
Met taal aan de slag
Betekenisvolle taaltaken vormen het tweede ingrediënt van de krachtige taalleeromgeving die we hebben besproken in deze blogpost. Betekenisvolle taaltaken zijn activiteiten waarbij de focus niet zozeer expliciet op taal leren ligt, maar op de verwezenlijking van een ander, vaak niet-talig doel. Denk aan: een reportage maken van de buurt, een voertuig ontwerpen voor een racewedstrijd, een geheimzinnige griezelclub op poten zetten, dertig coronaproof begroetingen bedenken, … Om het project te doen slagen, gaan de kinderen volop met taal aan de slag. Ze lezen teksten, schrijven mails en voeren gesprekken om hun doel te behalen. En terwijl ze dat doen, leren ze heel wat taal bij. Onbewust, terwijl hun aandacht gevestigd is op het doel van de activiteit, maar soms ook bewust, als er binnen de activiteit even aandacht gaat naar taal, bijvoorbeeld doordat een kind naar de betekenis van een woord vraagt.
Zomers lievelingsland in Gent
Heb je graag nog een zomers voorbeeld? Je kunt dagelijks naar een ander land op vakantie gaan en alles in je buurt vanuit de bril van dat land bekijken – met dank aan collega Saar Callens voor de inspiratie. College Saar nam haar gezin gedurende de lockdown mee naar allerlei landen en toverde hun omgeving om tot Chinese bossen, Japanse bloesems en Noorse vergezichten. De kinderen bakten gelukskoekjes en grilden octopussen.
Welk land de kinderen zelf bedachten? Slijmland! Het land waar de kinderen de baas zijn en de bevolking hele dagen in onesies rondwandelt.
Van welk land dromen de kinderen van jouw zomerlereninitiatief? Waarom? Wat maakt dat land zo mooi?
Laat het mij weten! Laat de kinderen me een mail of filmpje sturen over hun zomers lievelingsland in Gent: carolien.frijns@arteveldehs.be
CAROLIEN FRIJNS
Onderzoeker en lerarenopleider bij Arteveldehogeschool
Carolien Frijns is postdoctoraal onderzoeker, opdrachthouder onderwijsonderzoek en lerarenopleider aan Arteveldehogeschool. Ze geeft les over taalverwerving en -didactiek met bijzondere aandacht voor gelijke taalleerkansen voor kwetsbare kinderen. Ze werkte zeven jaar aan het Centrum voor Taal en Onderwijs aan KU Leuven, waar ze in 2017 promoveerde op taalverwerving bij anderstalige kinderen. In 2019 werd haar werk bekroond met de Jaarprijs Wetenschapscommunicatie (KVAB & Jonge Academie) en verscheen haar nieuwe boek De vliegtuigklas. Naar sterk taalonderwijs op de basisschool (Pelckmans).
Comments